GASTSTAD/-REGIO
Den Haag
De Haag is de dichtstbebouwde stad van Nederland. Dat stelt
de Hofstad tot grote uitdagingen rond het huisvesten van productieve
bedrijvigheid binnen haar gemeentegrenzen. De meeste werkgelegenheid in de stad
wordt geboden door de overheid en internationale organisaties. Grote werkgevers
uit deze sector zijn onder andere de gemeente Den Haag en de ministeries van
Defensie, Justitie, VROM, Buitenlandse Zaken, Binnenlandse Zaken en Verkeer en
Waterstaat. Maar ook kleinschalige industrie en groothandel maken een met 10
procent een relatief groot deel van de werkgelegenheid voor hun rekening. Deze
waardevolle bedrijven vragen daar bovenop relatief veel ruimte. In haar urgentiebrief
uit maart 2022 benadrukte de Haagse wethouder Saskia Bruines niet het
woningtekort, maar het tekort aan bedrijfsruimte. Via Starterspanden Den Haag
C.V. voorziet de stad nu al deels in een oplossing voor het ruimtetekort, onder
met het gestapeld fabrieksgebouw The New Farm. Andere belangrijke sectoren in
de stad zijn de zakelijke dienstverlening (19 procent) werkgelegenheid, de
gezondheidszorg 14 procent), de vrijetijdseconomie (10 procent) en de TMT
(technologie, Media en Telecom)-sector (eveneens 10 procent)
De tweede stad van Nederland Rotterdam had decennialang de
grootste have van de wereld, totdat Shanghai die positie in 2004 overnam. De
positie van Rotterdam ten opzichte van concurrenten Antwerpen en Hamburg als ‘Gateway
to Europe’ bleef echter ruimschoots onaangetast. Omdat in bestaande haven- en
industrie geen plaats meer was voor grootschalige activiteiten werd de Tweede
Maasvlakte ontwikkeld zodat de haven zich door kon ontwikkelen.
Op 22 mei 2013 werd de Tweede Maasvlakte officieel in
gebruik genomen, waarmee 2.000 ha havenbekken werd toegevoegd tot een totaal
van 12.500 ha. Naast het havenindustrieel complex kent Rotterdam vele
bedrijventerreinen. Maar die bedrijventerreinen en ander stedelijke
bedrijfsruimte staan door het relatieve succes van de Maasstad als woonstad
onder druk. De Rotterdamse gemeenteraad fiatteerde afgelopen november het
‘collegetarget bedrijfsruimte’. Met dat collegetarget bedrijfsruimte zet het
Rotterdamse stadsbestuur niet alleen een harde rem op de verdere teruggang van
het volume (BVO) ruimte voor werken, maar stuurt tevens aan op de plaatsing van
het juiste bedrijf op de juiste plek.
De Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) beslaat een
gebied van 21 gemeenten en die samen ruim 2,4 miljoen inwoners tellen. De
Gemeenschappelijke Regeling MRDH werd op 11 november 2014 ingesteld en was
aanvankelijk vooral een vervoersautoriteit. Inmiddels neemt de MRDH ook
coördinerende taken op zich rond economische samenwerking en samenwerking op
het gebied van werklocaties. Zo heeft de MRDH een eigen Strategie
Bedrijventerreinen 2023-2030. Die strategie is een regionale visie op de
opgaven van bedrijventerreinen met daaronder een bundeling afspraken tussen
gemeenten onderling. Ook verkent de MRDH hoe uitvoering en invulling kan worden
gegeven aan een selectief vestigingsbeleid. In lijn met de doelstellingen uit
het Rotterdamse collegetarget is ‘het juiste bedrijf op de juiste plek’ een van
de prominente doelstellingen, en daarmee samenhangend het beter benutten van
bestaande bedrijventerreinen. De MRDH spreekt van een investeringsbehoefte voor
beter benutten van bestaande bedrijventerreinen tot en met 2030 van naar
schatting 250 miljoen euro; van ‘alle betrokken partijen’, aldus de Strategie
Bedrijventerreinen 2023-2030.
Als érgens ruimteclaims samenkomen, dan is het wel in
Zuid-Holland. Het is de dichtst bevolkte
provincie van Nederland, waar bijna een kwart van het bruto nationaal product
(bnp) wordt verdiend. Maar in deze bedrijvige provincie is nieuwe fysieke
ruimte voor economische activiteiten zeer beperkt aanwezig. Bestaande
bedrijventerreinen krijgen of moeten deels een woonfunctie krijgen. In de zogenaamde Verstedelijkingsstrategie
Zuid-Holland 2021-2040 hanteert Gedeputeerde Staten (GS) de term
‘structuurversterkende verstedelijking’. Het gaat het daarbij om
verstedelijking met naast woningbouw ruimte voor werken en andere
voorzieningen. Om een strategie te maken op alle zeshonderd bedrijventerreinen
in Zuid-Holland hanteert de provincie een bedrijventerreinbeleid langs drie
lijnen: sturen op balans tussen vraag en aanbod in regio’s, zowel kwantitatief
als kwalitatief, op betere benutting van bestaande bedrijventerreinen en op
verduurzaming bij de transities.
Achter de drie beleidslijnen schuilt een aantal instrumenten
die in sommige gevallen meer faciliterend zijn. Zo maakt de provincie ramingen
en vraagt op basis daarvan aan gemeenten om regionale bedrijventerreinenvisies
te schrijven. In andere gevallen zijn de instrumenten dwingender en
voorschrijvend. Te denken valt aan een soort instructieregel, waarmee de
provincie bedrijventerreinen van strategisch belang kan aanwijzen waar niet aan
geknabbeld mag worden, en geen maximale maar een minimale milieucategorie wordt
gehanteerd zodra nieuwe bedrijven zich willen vestigen.
